Wpływ zanieczyszczeń żywności
na funkcjonowanie układu nerwowego
Jedną z głównych substancji, które zanieczyszczają produkty spożywcze
negatywnie oddziałując na kondycję psychiczną i zachowanie człowieka są
pestycydy. Człowiek jest narażony na działanie pestycydów w sposób bezpośredni
w czasie ich stosowania, lub pośredni, przez spożycie z zanieczyszczoną
wodą lub pożywieniem.
Pestycydy mogą znaleźć się w niemal każdym produkcie spożywczym. Niektóre
z nich ujawniają swoje działanie po długim czasie od spożycia. Pestycydy
posiadają zdolność biologicznej akumulacji, dzięki czemu przenikają przez
kolejne ogniwa łańcuchów troficznych. Osiągają niebezpiecznie wysokie stężenia
w organizmach konsumentów najwyższego rzędu, w tym także człowieka [Pyłka-Gutowska,
1997]. Działanie pestycydów
jest najbardziej szkodliwe w okresie prenatalnym i dzieciństwie, gdyż
młode organizmy mają znacznie większe zdolności do kumulowania różnego rodzaju
zanieczyszczeń, w tym pestycydów i metali ciężkich, niż organizmy
ludzi dorosłych. Bezpośredni kontakt kobiet ciężarnych z pestycydami może
grozić poronieniem.
Najważniejsze efekty działania pestycydów na ludzkie zdrowie to:
·
dermatozy, oparzenia, choroby skórne,
·
choroby żołądka,
·
zatrucia,
·
osłabienie, zawroty głowy, paraliż stóp,
·
upośledzenie układu oddechowego,
·
zmiany operacyjne wątroby i nerek,
·
nagromadzenie się metabolitów toksyn,
·
działanie mutagenne i nowotworowe,
·
upośledzenie centralnego układu nerwowego.
Metale ciężkie mają równie niekorzystny wpływ na rozwój i zdrowie
człowieka. Najbardziej niebezpieczne są nieorganiczne związki metali, łatwo
rozpuszczalne w wodzie i silnie dysocjujące. Dzięki temu przenikają one z
łatwością przez błony komórkowe oraz łożysko, docierając do narządów
wewnętrznych oraz płodu. W kontekście zaburzeń zachowania największe znaczenie
mają zatrucia ołowiem i rtęcią, gdyż te metale wykazują największe powinowactwo
z komórkami mózgu, przez co najsilniej uszkadzają ten właśnie narząd [Skinder,
1998]. Ołów przenika do organizmu wraz z zanieczyszczonymi produktami
spożywczymi, ale także wdychanym powietrzem. Zatrucie ołowiem skutkuje
niszczeniem komórek mózgu i całego układu nerwowego, co prowadzi do
zaburzeń w zachowaniu (np. agresji), osłabienia koncentracji oraz możliwości
prawidłowego myślenia i wysławiania się. Warto tu dodać, że choć trudno uniknąć
spożywania metali, w tym tak niebezpiecznego ołowiu, można starać się je
ograniczyć i utrudnić jego wchłanianie. Sposobem jest tu spożywanie produktów
bogatych w wapń, cynk i żelazo, co ogranicza wchłanianie ołowiu z przewodu pokarmowego
[Suska, 1999].
Działanie poszczególnych metali
ciężkich przedstawia tabela 4.
Tabela 4. Skutki zatrucia metalami ciężkimi
Metal
|
Skutki
działania na organizm człowieka
|
rtęć
|
uszkodzenie mózgu, zaburzenia
wzroku, słuchu, mowy, koordynacji ruchowej, upośledzenie umysłowe
|
kadm
|
nowotwory kości, zanik
mięśni, uszkodzenie nerek, nadciśnienie
|
ołów
|
alergie, uszkodzenia mózgu,
nowotwory, schizofrenia, agresja
|
miedź
|
zawroty głowy, uszkodzenia
narządów miąższowych, wymioty i biegunki
|
arsen
|
zakłócenia pracy układu
nerwowego, obniżenie ciśnienia krwi, podrażnienie układu pokarmowego
|
Źródło:
opracowanie własne na podstawie źródeł bibliograficznych
Kolejną kwestią, która jest niezmiernie istotna, dla zachowania dobrego
zdrowia, tak fizycznego jak i psychicznego, jest zawartość pestycydów,
antybiotyków, sterydów i innych substancji chemicznych w mięsie zwierząt
rzeźnych oraz konserwantów, przeciwutleniaczy, barwników i substancji
wzmacniających smak i zapach w gotowych produktach mięsnych i wędliniarskich.
Wspominane już właściwości pestycydów do kumulowania się w kolejnych ogniwach łańcuchów
pokarmowych, przyczyniają się do ich obecności w mięsie zwierząt hodowlanych.
Przenikają one do ich organizmów z roślin paszowych, uprawianych z
zastosowaniem nawozów i środków ochrony roślin.
Antybiotyki, sterydy, hormony i inne substancje są często nadmiernie
stosowane w chowie przemysłowym zwierząt, o czym w ostatnim czasie coraz
powszechniej informują konsumentów media. Substancje te mają chronić zwierzęta,
żyjące w nienaturalnych warunkach hodowli, przed chorobami czy
pasożytami, a jednocześnie zwiększać wydajność produkcji poprzez sztuczne
przyspieszanie rozwoju i przyrostu masy ciała zwierząt. Substancje te,
obecne w organizmach bydła, trzody chlewnej czy drobiu są obecne w produktach
odzwierzęcych, skąd dostają się do organizmów ludzi. Zaburzają one równowagę w
układzie pokarmowym, odpornościowym, a także hormonalnym [McKeith, 2005].
Zaburzenia hormonalne mogą stać się przyczyną zaburzeń w zachowaniu.
Spożywanie mięsa, może powodować wzrost stężenia adrenaliny, testosteronu
i innych substancji, które mają wpływ na zachowanie człowieka. Nadmierne
spożycie produktów mięsnych pochodzących z chowu przemysłowego, co jest
równoznaczne ze spożywaniem dużej ilości substancji chemicznych, nie służy
zdrowiu.
Może to powodować wiele chorób i przyczyniać się do występowania zaburzeń
zachowania, nie tylko z uwagi na zaburzenia hormonalne powstałe na skutek
spożywania nadmiernych ilości mięsa, ale także ze względu na reakcje alergiczne
przejawiające się odchyleniami w zakresie zachowania wywoływane przez
chemiczne dodatki do żywności, występujące w mięsie w dużych ilościach.
Produkty mięsne i wędliniarskie często sprzedawane są w opakowaniach
z tworzyw sztucznych, niejednokrotnie są to opakowania służące do
podgrzewania czy gotowania tych produktów. W skutek tego związki
chemiczne, przenikają do produktu, a wraz z nim do organizmu konsumenta. Substancje
te mogą wywoływać negatywne skutki zarówno w zakresie ogólnego zdrowia,
jak i funkcjonowania układu nerwowego. Warto dodać, że czerwone mięso, o dużej
zawartości białka, zwiększa poziom dopaminy i norepinefryny w mózgu.
Związki te łączy się z podwyższonym poziomem lęku i stresu [McKeith,
2005].
Bibliografia:
-
Pyłka-Gutowska E.: Ekologia z ochroną środowiska. Wydawnictwo Oświata, Warszawa 1997
- Suska M.: Dieta mózgu. Wprost, nr 12, 1999, dostęp on-line: http://www.wprost.pl/ar/3562/Dieta-mozgu/ (3.06.2013r.),
- McKeith G.: Jesteś tym, co jesz. Dieta, która zmieni twoje życie. Wydawnictwo Rebis, Poznań 2005,
Post to kolejny fragment mojej pracy dyplomowej.
Mam nadzieję, że zebrane przeze mnie informacje okaża się przydatne i co nieco rozjaśnią kwestie związane z różnicami pomiędzy żywnością naturalną, ekologiczną, a tą produkowaną i przetwarzaną w sposób bardziej "przemysłowy", a także wynikających z tej kwestii zalet wegetarianizmu:)
